Dữ liệu nghiên cứu cho thấy thanh thiếu niên ngày càng nghi ngờ về thời gian dành cho mạng xã hội. Tuy nhiên, nhiều người lại nhìn nhận vấn đề là nằm ở “người khác” chứ không phải ở bản thân mình.
Khi nói đến điều mà Đức Giáo Hoàng Bênêđictô XVI gọi là “lục địa kỹ thuật số,” thanh thiếu niên được biết đến là một trong những người đam mê khám phá nhất. Tuy nhiên, dữ liệu gần đây của Pew Research cho thấy thanh thiếu niên ngày càng nhận thức rõ ràng rằng mạng xã hội cũng có những mặt trái.
Văn phòng Tổng Y sĩ Hoa Kỳ (U.S. Office of the Surgeon General) trích dẫn dữ liệu cho thấy trẻ em và thanh thiếu niên dành hơn ba giờ mỗi ngày trên mạng xã hội sẽ tăng gấp đôi nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe tâm thần, bao gồm các triệu chứng trầm cảm và lo âu.
Văn phòng nhận xét: “Điều này thật đáng lo ngại, vì một cuộc khảo sát gần đây cho thấy thanh thiếu niên dành trung bình 3,5 giờ mỗi ngày trên mạng xã hội.”
Việc các bậc phụ huynh và chuyên gia bày tỏ lo ngại về tác động của mạng xã hội có thể không phải là điều mới mẻ, nhưng việc thanh thiếu niên bày tỏ lo lắng của riêng mình về công nghệ lại ít được phổ biến hơn.
Thanh thiếu niên đang ở đâu
Đức Giáo Hoàng Lêô XIV vừa có bài phát biểu với những người Công giáo có sức ảnh hưởng trực tuyến về sự phổ biến của lĩnh vực kỹ thuật số trong cuộc sống của chúng ta, ngài nói: “Ngày nay, chúng ta đang sống trong một nền văn hóa mới, được định hình và đặc trưng sâu sắc bởi công nghệ.”
Và tất nhiên, những người trẻ đang lớn lên trong nền văn hóa mới này cũng chịu ảnh hưởng sâu sắc từ nó.
Đối với những ai có con đang ở độ tuổi vị thành niên, dữ liệu về nơi thanh thiếu niên trực tuyến không có gì đáng ngạc nhiên. YouTube là câu trả lời phổ biến nhất, với 9/10 thanh thiếu niên cho biết họ sử dụng nó.
Tiếp theo YouTube là TikTok (63%), Instagram (61%) và Snapchat (55%). Facebook và X (trước đây là Twitter) đã giảm mạnh về mức độ phổ biến trong giới thanh thiếu niên trong thập kỷ qua.
Gần ba phần tư thanh thiếu niên cho biết họ truy cập YouTube hàng ngày, với 15% cho biết họ sử dụng nó “gần như liên tục.”
Nhưng liệu họ có nghĩ rằng nó tốt cho mình không?
Ngày nay, gần một nửa số thanh thiếu niên (48%) cho biết tác động của mạng xã hội đối với thanh thiếu niên “chủ yếu là tiêu cực.”
Đây là một sự gia tăng đáng kể so với con số 32% của năm 2022. Trên thực tế, những người nhìn nhận tác động của mạng xã hội “chủ yếu là tiêu cực” thuộc nhóm phản hồi hàng đầu, cùng với 41% thanh thiếu niên trả lời rằng mạng xã hội “không có tác động tích cực cũng không tiêu cực” và chỉ 11% trả lời rằng mạng xã hội có tác động chủ yếu là tích cực.
Là họ, chứ không phải tôi
Tuy nhiên, nhận thức của thanh thiếu niên về tác động của mạng xã hội đối với bạn bè đồng trang lứa lại khác biệt rõ rệt so với cách họ nghĩ rằng mạng xã hội ảnh hưởng đến bản thân mình. Chỉ 14% trả lời rằng cuộc sống của họ bị ảnh hưởng tiêu cực – một sự chênh lệch tương tự cũng được ghi nhận trong cuộc khảo sát năm 2022.
Đây không phải là thống kê duy nhất về mạng xã hội đang giảm sút. Năm 2023, 64% thanh thiếu niên cho biết họ đã dành đủ thời gian để trực tuyến. Hiện tại, chỉ có 49% nghĩ vậy.
Trên thực tế, 45% thanh thiếu niên cho rằng họ dành quá nhiều thời gian trên mạng xã hội (so với 27% vào năm 2023).
Tác động đến “cuộc sống thực”
Khi nói đến việc mạng xã hội ảnh hưởng đến cuộc sống ngoài màn hình của các em như thế nào, phản ứng của thanh thiếu niên khá trái chiều.
Một mặt, 3/4 số người được hỏi cho biết mạng xã hội giúp họ kết nối với bạn bè. 63% cho biết mạng xã hội mang đến cho họ cơ hội thể hiện khả năng sáng tạo. 52% cho biết mạng xã hội mang đến cho họ một hệ thống giúp hỗ trợ để vượt qua những thời điểm khó khăn.
Mặt khác, 39% cảm thấy choáng ngợp bởi “tất cả những điều kịch tính” và 31% cho biết họ cảm thấy áp lực phải đăng những thứ sẽ nhận được “lượt thích.”
Khoảng 1/3 cảm thấy bạn bè xa lánh họ trên mạng.
40% thanh thiếu niên cho biết mạng xã hội làm giảm hiệu suất của họ và hơn 40% một chút cho biết nó làm giảm thời lượng ngủ của họ. Cứ 5 người thì có 1 người nói rằng mạng xã hội làm giảm điểm số của họ và 19% cho biết nó ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần của họ.
Cắt giảm
44% thanh thiếu niên cho biết họ đã “cắt giảm” việc sử dụng mạng xã hội. Đây cũng là tỷ lệ phần trăm cho biết họ đã cắt giảm việc sử dụng điện thoại thông minh nói chung.
Với sự ra đời của trí tuệ nhân tạo, thanh thiếu niên phải đối mặt với những thách thức mới trong việc xem xét việc sử dụng công nghệ. Tuy nhiên, nghiên cứu này cho thấy nhận thức ngày càng tăng về tác động của mạng xã hội, điều có thể mang lại lợi ích cho họ trong những năm tới.
Tác giả: Caitlin Bootsma – Nguồn: Aleteia (07/8/2025)
Chuyển ngữ: Lm. Phil. M. Nguyễn Hoàng Nguyên
